Hakikati Arayan ve Yolculuğuyla İlham Veren İlginç Bir Adam: Gurdjieff

Nedendir bilmem,  bu adamı blog adresimde tanıtmak ve olur ya denk gelenlerle yazım vasıtasıyla tanıştırmak uzun süredir kafamdaydı. Çünkü okuduğum en ilginç mistiklerden biriydi ve her ne kadar hayatımın gençlik döneminde üzerinde çalıştığımda beni yaşayışıyla çok heyecanlandırsa da sonradan yetişmemde benim için önemli olduğunu  fark ettiğim bir isimdi:  G. I. Gurdjieff

Guirdjieff’in bana kalırsa önemi, insanın tam(iç ve dış) farkındalığına ve şimdiki ana dikkat çekmesidir. Çünkü insan diğer türlü makineden farksızdır. Gerçekten de bu gün sistemin reklamlara, halkla ilişkilerle, psikolojik savaşlarla kurduğu kuşatmayla(http://www.imdb.com/title/tt0432232/) karşı karşıya kalan insanın kendisini tanıması ve kendine hakim olması yolunda sözleri ve öğretisi emredici olmasa da yol göstericidir.

Diğer taraftan Gurdjieff’in adının geçtiği ve hatta O’nun kitaplarını basan Türk yayınevlerine baktığınızda ölümünden sonra dahi hayatıyla paralel olarak Doğu ile Batı anlam dünyasını birleştirmeyi başardığını görürsünüz. Çünkü kendisi ölümünden yıllar sonra  doğduğu topraklar olan Türkiye’de kaderin bir cilvesi olarak  hem İslami hem de laik kesim tarafından sahiplenilmektedir.

Guirdjieff’den benim öğrendiğim ise en başta güneşin altında yeni bir şey olmadığıdır. Çünkü söylediklerinin büyük çoğunluğu bugün modern gurular, danışmanlar, hayat koçları gibi  fason iş grupları tarafından sıklıkla tekrarlanmaktadır. (örneğin, Eckhart Tolle gibi günümüz şovmenlerinden çok önce şimdiye ve kendine olan farkındalığın gerekliliğini öne çıkarmıştır.) Hatta bazı söylemlerinin sonradan yeniden keşfedildiği yerlerden biri de günümüz modern ruh bilimidir.

Ben düşünmeden edemedim: eskinin öğretileri acaba aynı zamanda günümüzün modern ruh biliminin şimdiki rolünü daha başarılı bir şekilde geçmişte oynuyor olamazlar mıydı? Acaba ruh bilimcilerin bu öğretilerden( sufizm vb.) öğrenecekleri hiç m bir şey yoktu? İnsanın kendini tanıması, ölümle barışması, kendine hakim olması gibi konular açısından en azından… Gerçekten de  Guirdjieff, 20.yüzyılın başında bir çok psikolojik teoriden önce modern psikolojiye yardım edebilecek önermelerde bulunmuştur. Hatta Ouspensky adlı bir psikolog Guirdjieff’in öğretilerinden yararlanmaya çalışmış ve bunu bir kitap haline getirmiştir.(http://www.idefix.com/kitap/gurdjieff-ve-ouspensky-ogretisi-ustune-psikolojik-yorumlar-4-cilt-maurice-nicoll/tanim.asp?sid=Q83V0OHFI1KC6T23ES53)

Söyledikleri ne kadar doğrudur, tartışılır ve bunu bilemem. Ama hayatı hakikati aramak amacıyla dünyayı dolaşmakla geçmiş, bir sürü değişik insanla tanışmıştır. Sırf yaşadığı hayatla bile(ki sonlara doğru pek iyi bitmemiştir)benim takdirimi toplamıştır. Günümüzde bazı savları modern bilim tarafından kabul edilmese de, söz ve öğretilerinde bir gezgin olarak geçen hayatının derin birikimine rastlanabilir. Orta Doğu’nun casuslarla kaynadığı bir dönemde kah Doğu’da bir derviş kılığına girerek dolaşmış kah Batı’da okült tarikatlara dahil olmuştur. Her gittiği yerde kendisine bir şekilde bir iş yaratmış ve geçimini sağlamıştır. Yeni insanlarla tanışmayı başarmıştır. Bu yönüyle bile dediğimiz gibi çok ilginç bir kişiliktir. Yine aynı şekilde Doğunun batıni öğretilerini Batı’ya tanıtan kişidir. Diğer taraftan beden ve zihin koordinasyonun, disiplininin önemine de vurgu yapmıştır. (aşağıda filmi için verdiğim linkten görülebilir.) Mustafa Kemal Paşa’nın sağlıklı kafa sağlıklı vücutta bulunur sözü aklınıza da gelebilir.

Öğretisinin özeti şu sözünde bulunabilir: “Şimdi eğer günlük hayattaki olayların ve başkalarının bitmeyen kıskanç, haset ve diğer olumsuz izlenimlerini kabul ediyorsan ve alıyorsanız, sadece mekanik bir insansınız – General veya Başbakan olsanız bile. Hayat tarafından yönetilen, hayatın bir fonksiyonusunuz. Sizde şuurlu hiçbir şey yok.”      George Gurdjieff

Bana kalırsa diğer mistiklerden farklı olarak ağırlıklı olarak materyalist bir bakış açısı vardır. Şüpheciliği önerir. Bu nedenle samimi bulurum…

Kendisiyle ilgili bilgilere çeşitli sitelerden ulaşılabilir: http://www.gurdjieff.org/msalzmann1.tr.htm ve http://tr.ggurdjieff.com/

3 BİLGE KRAL adlı kitapta sıklıkla adı geçmektedir.  ( http://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=120253 ) Adının geçtiği diğer kitaplar: Fritjof Capra’nın  “Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası (The Turning Point)  ve “Gürciyev ve Gizli Ustaları” adlı kitaplardır. Bir de hakkında şu kitap bir web sitesinde tavsiye edilmiştir: “Hayvanlar, İnsanlar, Tanrılar“ Bu kitap tükenmiştir ve sahaflarda tarafımdan hala aranmaktadır.

Nezih Üzel’in de belirttiği gibi adı Türkiye’de fazla bilinmemektedir.(bkz. http://nezihuzel.net/index.php/2009/09/26/gurdjieffi-turkiyeye-getiremedik/ ) Ama günümüzde hakkında kurulan internet sitelerine bakılırsa geç de olsa Türkiye tarafından tanınmaktadır. Örneğin burada az da olsa kendisiyle ilgili Türkçe bilgi bulunmaktadır: http://sibelatasoy.com/?p=244

Ruh ve Madde Yayınları( sanırım rahmetli Bedri Ruhselman‘ın günümüz takipçilerinin yayını) bir kitabını çevirip basmıştır.(http://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=454389) “Olağanüstü İnsanlarla Karşılaşmalar” son derece ilginç bir otobiyografidir. Hatta Guirdjieff’in Batı’da popüler olduğu dönemde (68-78’li yılların siyasi ve psikyatri akımlarıyla bağlantılı olabilir bu durum) Peter Brook tarafindan filme bile çekilmiştir. Filmden bazı sahneler için bkz. https://www.youtube.com/watch?v=UKPwZqUUrQo

Kendi öğretisine “4.Yol” adını vermiştir.(http://sibelatasoy.com/?p=244) “Modern insan uykuda doğar, uykuda yaşar, uykuda ölür. Uyuyan birinin nasıl bilgisi olabilir? Eğer bir kişi gerçekten bilgi istiyorsa, her şeyden önce varlığını nasıl değiştirebileceğini ve nasıl uyanacağını düşünmelidir.” demiştir. (http://piktobet.blogspot.com/2013/12/george-gurdjieff.html)

Çeşitli beste ve oyunları bulunmaktadır. (Müzikleri için bkz. https://www.youtube.com/watch?v=Rasho1zv-co)

Bence en samimi isimlerden biridir. Düşüncen neyse hayatın odur diye buyurmuştur…

Yazıyı bitirmeden önce kendisiyle ilgili bir anekdot aktarmalıyım. Feleğin çemberinden geçmiş ve çok şey tecrübe etmiş bir akrabama Gurdjieff’in fotoğrafını(bu blog yazısında da görebileceğiniz) gösterdim ve Guirdjieff’in yüzünü analiz etmesini istedim. Akrabam da iradesi sağlam, her istediğini yapabilecek, çok yaman değişik bir ifadesi var bu adamın dedi. Son sözü Guirdjieff’le bu yazı vasıtasıyla yeni tanışacaklara bırakıyorum. Bu ilginç kişinin öğretileri birçok sanatçıya da ilham vermiştir. Mesela Depecehe Mode grubu ve Tori Amos gibi şarkıcılara ilham vermiş olan Kate Bush “Them Heavy People” adlı şarkısında Ondan bahseder.  Yazıyı bu şarkıyla bitirelim.

 Not: Gerçekten de efsaneleştirilmiş olabilir. Yine de yaşadıklarıyla ve başardıklarıyla çok çok ilginç bir hayatı vardır. Özeniyor insan. Bizimki de hayat mı diye düşünüyorsunuz. Bu yazı vasıtasıyla kendisini hayırla analım.